‘हजुरआमा कहाँ हुनुहुन्छ हजुरबुबा?’ नातिनीले प्रस्न गरी।
विल्कुल अनपेक्षित र असाधारण प्रस्न थियो मेरा लागि।उसको स्वभावत: ऊ जिज्ञासु छे।आठ वर्षकि एउटी बच्चीले आफ्नो आसपास हजुरआमा भनेर सम्बोधन गर्न सकिने व्यक्ति नदेख्दा त्यो प्रस्न गर्नु अस्वभाविक थिएन,भलै म उसको उक्त सवालको जवाफका लागि तयार थिईनँ।त्यसोत,यस्ता प्रस्नहरु नौला हैनन्।हरेक पटकका प्रश्नमा वजनको आभास हुन्छ।शान्त तलाऊमा फूल मात्र खसेपनि तलाऊ चलमलाउँछ।मेरो मन त्यस्तै शान्त रहन प्रयत्नरत रहँदा नातिनीका फूल जस्तै प्रश्नले मनको सोही तलाऊमा हलचल ल्याउँछ।
‘मै त हो नि तिम्रो हजुरआमा!’- उसको टाउको मुसार्दै भनेँ।
“नाइँ तपाई त हजुरबुबा हो,हजुरआमा हैन।हजुरआमा त केटीमान्छे पो हुन्छ।तपाईं केटी मान्छे हो र?”ऊ मेरो काखमा लाडिदै बोलि।
उसका कुरामा बालापन थियो।थियो कटुसत्य पनि।आमा शब्दलाई अन्य कुनै शब्दले परिभाषित गर्न सक्दैन।सकिँदो हो त आमाको महिमा यति वृहत नहुँदो हो।
‘ल हेर म हजुरआमा नभएको भए मेरो कानमा मुन्द्री हुन्थ्यो त?’ मैले आफ्ना दुईओटै कानका मुन्द्री देखाउदै भनेँ।
उसलाई पत्यार लागेन वा भनौँ ऊ मान्न तयार थिईन,कि मुन्द्री झुन्ड्याउनुले मात्र हजुरआमा हुनुको प्रमाण दिन सक्दैन।
‘त्यस्तो भए यो दारी कसरी आयो तपाइँको?’ उसले मेरा दारीलाई कपाल बाटे जस्तै गरि बाट्दै सोधी।
‘यत्ति लामो त मेरो कपाल पनि छैन।’ ऊ आफ्ना कपाल छोटो भएको गुनासो गर्न थाली।
केटाकेटीहरुको मानसपटलमा कस्ता कुरा खेल्दा हुन्।भर्खरसम्म हजुरआमाका बारेमा जिज्ञासु भएकी ऊ क्षणभरमै आफ्ना छोटो कपाल हेरेर दुखि भई।
‘तिम्रो कपाल छिट्टै लामो हुन्छ।मेरो भन्दा पनि लामो’ – उसलाई विस्वास दिलाएँ।
‘मेरो पनि दारी आउँछ हो त्यसोभए?’ सोधी।
‘तिम्रो दारी आउँदैन।तिम्रो गालामा बरु फूल फुल्छ।’ उसको गाला मुसार्दै भनेँ।
‘कुन फूल फुल्छ हजुरबुबा?’ ऊ मक्ख पर्दै सोध्छे।
‘मुस्कानको फूल।प्रेमको फूल।करुणाको फूल।सप्पै फूल फुल्छ।जब तिमी ठुली हुन्छौ,जब धेरै पढ्छौ ति फूल आफैँ फुल्न थाल्छन।’ बुझ्यौ?
उसले सबै कुरा बुझिन।बुझ्ने बेला पनि भएको छैन।तर बुझे जस्तो भने गरि।ऊ केही सम्झे जस्तो गरि मेरो काखबाट जुरुक्क उठी।
दगुरेर घरको मुलढोका तर्फ गई।छेउको गमलामा ऊ अल्झीई तर लडिन।गमला ढल्यो।त्यो उठाई।फेरि दगुरेर घरभित्र छिरी।
म तम्बाकु तान्न थालेँ।
केहीबेरमा ऊ हातमा एउटा फोटो फ्रेम लिएर म सामु आई।उसैगरी मेरो काखमा बस्दै ‘खै त हजुरआमाको गालामा त फूल नै फुलेको छैन’।ऊ हजुरआमाको तस्बिर सुमसुमाउँदै बोली।
मैले स्पष्ट देखिरहेथेँ उनको गालामा फुलेका हजारौँ फूलहरु।यो बच्चीलाई मैले कसरी बुझाउनु कि सबै कुरा हाम्रा बाहिरी आँखाले देख्न सक्दैनन्।देखेपनि बुझ्न र महसुश गर्न सक्दैनन्।बाहिरी आँखाले नदेखेका कुरा मनको आँखाले हेर्नुपर्छ।मनबाट महसुश गर्नुपर्छ।देख्नु भनेको अनुभूतिको अर्को पाटो हो।के आँखा नहुनेहरुले देख्नुको अर्थ लगाउन नसक्लान र?
‘तिमी सानै छौ नि त त्यसैले तिमीले नदेखेको हो।’यो बाहेक उसलाई भन्नसक्ने म सँग शब्द केहिपनि थिएनन्।
उसलाई आफु सानै भएको विस्वास भयो।थप प्रस्न गरिन।उसैगरी दगुरेर भित्र छिरी।मैले तम्बाकुका धुँवामा आफुलाई उडाईरहेँ।
जीवनसाथी भनेका जीवन रहेसम्म साथ निभाउनेहरुलाई भनिएको होला।
साथ निभाउनका लागि आफ्नो समीप रहनु जरुरी हुँदो हो।नत्र कसरी त्यो सानिध्यता रहँदो होला र।कसरी अन्तर्मनले गर्लम्म बेरेर राख्दो होला र।तर मैले यो कुरालाई भिन्न रुपले सोचेँ।त्यो यसकारण पनि थियो कि म सँग विकल्प बचेको थिएन।विकल्प त मनले चुन्ने हो क्यारे।जब चुन्नका लागि दोस्रो केही बाँकी रहन्न त्यसबखत आगाडी जे छ त्यहि सर्वेसर्वा हुँदो हो।
फेरि मन त कहिले चङ्गा बनिदिन्छ।कहिले ढुँगा बनिदिन्छ।कहिले फूल त कहिले पानी बनिदिन्छ।मन जब पानी बन्छ,बगेर गईदिन्छ भावनाका नदि बनेर अनेक किस्साहरुका महासागरसम्म।किनारमा अनेक सोचहरुले हात हल्लाई रहेको देख्छ।ति सोचले त्यसरी बगेर नजा भनि रहन्छन् तर बिदाईका हात हल्लाउन पनि छाड्दैनन्।मन त पानी नै पो हो कि?
मन त त्यस्तै हुँदो रहेछ।सागरमा पुगेपनि टिकिरहन सक्दैन त्यहाँको रङ्गीन माहोलमा।र किनारलाई सम्झिन्छ।मन फर्किन खोज्छ आफ्नै थाक थलोमा।बगेको मन कसरि फर्कियोस।आखीर पानी बनेर बगेको जो थियो।त्यसपछि वर्षा हुँदो हो।आकाश छोएर मन पुन: यथास्थानमा देखापर्छ।थोपा बनेर।यही चक्रलाई मैले आफ्नो शक्ति हो,आफ्नो चेत हो भनी मानेको हुँ।मनलाई मैले कहिल्यै बाँधिन।किनकि मलाई थाहा छ यो मन जहाँ पुगेपनि फर्किएर आफ्नै गुँडमा आईपुग्छ।त्यसैगरी मैले मेरी जीवनसाथीलाई पनि मसम्म आउँन र मबाट जान कहिल्यै निषेध गरिन।दिनमा घाम बनेर आउँछिन रातमा तारा बनेर आउँछिन।मलाई लाग्दैन उनि मबाट टाढा गईन।म त उनीलाई हमेसा आफ्नै समिप देख्छु।मेरी जीवनसाथीले अदृश्यतामा मेरो साथ निभाएकी छिन।ममा निहित छिन उनि।
नातिनीका सवालले मलाई हतास गराउँछ।भर्खरसम्म म उनिसँग गफिदै हुन्छु,फेरि पलभरमै मौनता छाउँछ।उनि आँखाका चेपबाट बग्न खोज्छिन।मेरो बसमा रहदैन आँशुको गति।सायद बग्नु आँशुको नियति होला।बाध्यता होला।
सधैँ देखिरहेको उनको तस्बिर आज झनैनजिकबाट नियालेँ।उही तेज छ मुहारमा।उही मुस्कान।उही निधार।उही नाक।उही आँखा।कसैका आँखा कसरी यती गहिरा हुनसक्छन?ति आँखामा हेरिरहँदा यस्तो लाग्छ अब परेली हल्लिने छन् तर हल्लिदैन।म एकटकले उनका नानीमा हेर्छु ताकी त्यो सरक्क सरेर बाँया चेपमा जाओस् ,जसरी उनि रिसाएको नक्कल गर्दा जाने गर्थ्यो।सर्दैन त्यो नानी पनि।जति हेरेपनि सर्दै सर्दैन।म हेरिरहन्छु उनको तस्बिर त्यस्ता अनेक इच्छा बोकेर।तर आँखा थाक्छन्।आँखा थाक्नु भन्दा पहिला एउटा सत्य देखापर्छ।त्यो सत्य विगतमा पनि यिनै आँखाले देखेको सत्य न हो।उनको भौतिकता नरहेको सत्यले आँखा घोचिदिन्छ।
‘हजुरबुबा आउनुस्।’
नातिनी स्कुल जान ठिक्क परेकी छे।उसलाई स्कुल सम्म पुराउने जिम्मा मेरो हो।सायद जिम्मा शब्द हलुङ्गो शब्द हो।त्यो शब्द परिवर्तन गर्ने हो भने दुईटा अरु शब्दले ठाउँ पाउँदा हुन्।कर्तव्य र सौभाग्य।म यसरी सोच्छु मेरी नातिनीका लागि।ऊ एक्लै जान सक्छे स्कुल बसमा।तर उसलाई म नै चाहिन्छ।अनि म?उसलाई एक्लै पठाउन म कसरि तयार हुन सक्थेँ र?
‘मैले गाडी चलाउन सक्ने भएपछि म बसेको सिट तपाईंको हुन्छ है?’ऊ उत्साहित नजरले हेर्छे मलाई।मलाई भन्न मन लाग्छ, ‘तिमीले गाडी चलाउन सकेको दिन मेरो आत्मा मात्र रहँदो हो।’मलाई यो पनि भन्न मन लाग्छ ‘तिमीले गाडी हाँक्न सकेको दिन यो सिट मेरालागि खाली नरहला।’तर भन्न सक्दिन।त्यो बाल मगजमा म किन यस्ता गुनासाका भारी घुसाउनु?
‘तिमीले जहाँ राख्छौ म त्यहिँ बस्छु नि’ – उसलाई हेर्दै भन्छु।
‘हजुरआमा कहाँ बस्नुहुन्थ्यो?’- उसले पून: उही कुरा दोहोराई।हुनसक्छ कतै उसलाई हजुरआमाको भौतिक अस्तित्व नरहेको धमिलो ज्ञान भएको छ।
‘हजुरआमा मेरो चेतना भरि बस्नुहुन्थ्यो र आज पनि सोही ठाउँमा हुनुहुन्छ।’भन्न मन हुन्छ।सक्दिन भन्न।
‘तिमी जहाँ बसेकी छौ त्यहिँ बस्नुहुन्थ्यो’ भन्छु।मेरी नातिनी मेरी साथि हो।कम्तिमा उसको जवानी नआउन्जेल सम्मका लागि।त्यसपछिका दिनहरु मेरो भाग्यमा निर्भर रहला।
एउटा समय थियो छोरो साथि थियो।नातिनी जत्तिकै प्यारो।उत्तिकै जिज्ञासु।उत्तिकै आत्मिय।तर उसको जीवनमा खुशी भित्रिएको दिनबाट त्यो आत्मियता धमिलियो।धमिलिनु जरुरि थियो सायद।एउटा नधमिलिए अर्को नसङ्लिदो रहेछ क्यारे।यहि रित बसेको होला संसारमा।बसेको रित मानिदिनु अर्को रित पनि त हो।नभए त पुस्ता कसरी हस्तान्तरण हुँदै जाला र?
उमेर पनि गज्जबको रहेछ।शरीर उही,मन उही तर शक्ति भने जिर्ण।म शरीर जिर्ण भन्ने प्राचिन शब्द प्रयोग गर्न सक्थेँ तर म त्यो मान्न तयार छैन।मेरो लागि मेरो उमेर बाहेक ममा एक कण पनि परिवर्तन भएको भान कहिल्यै भएन।बढ्दो उमेरले शिथिलता ल्याउनु भनेको तपशिलका कुरा भए।शक्ति ह्रास हुनु स्वभाविक हो।तर व्यक्ति उही रहदैन र?एउटा वृद्ध वा वृद्धाले कस्ता सपना देख्लान भनेर कसैले मलाई सोध्यो भने म भन्न सक्छु कि बुढो मान्छेले बुढो सपना देखोस् त्यो जरुरि छैन।
त्यसमाथि आफ्नो आधा भाग पहिलै गुमाईसकेका मजस्ता हरुलाई थप मिठा सपना आउँदा हुन्।बुढो हुनु पाप हैन भनेर मैले केहिदिन अगाडी मात्रै बुहारीलाई भन्नु पर्यो।किनभने उसलाई यो थाहा हुन जरुरि छ कि बुढी हुने सौभाग्य मिलेमा उसले बुढी नै भएरै जीउनु पर्ने छ।अरु विकल्प सायदै बाँकि रहलान्।त्यसमाथि चाउरिएको छालालाई कस्मेटिक्सले कति पो लुकाउन सक्ला?
उसलाई खै के कुरामा गुनासो छ मसँग जान्दिन।बताउनेले बताइदिए कमजोरी थाहा लाग्दो हो।यसैपनि मानिस क्रोध र कुण्ठा पालेर बस्न रुचाउने प्राणि हो।तर ति पनि मनका भावना न हुन्।हामीले देख्ने सबै कुरा सहि र गलतकै तराजुमा राखेर तौल्न खोज्नु न स्वभाविक हो न व्यवहारिक।मान्छेको मनोविज्ञानको कुरा गर्दा जबसम्म कसैप्रति द्वैष भाव र क्रोध भाव लिएर बस्न सकिन्छ तब सम्म आफूभित्र अलग शक्तिको महशुस हुन्छ।जब त्यस्ता भावनाहरुको अन्त्य हुन्छ,त्यसले शक्ति क्षयको भ्रम पैदा गराउँछ।सायद यही तथ्य मान्न हामीलाई कठिन हुने गर्छ र आफुभित्रै गाडेर राख्न चाहन्छौँ त्यस्ता अनेक कु-भावनालाई।
गहिरिएर हेर्ने हो भने कसैप्रति प्रेम पलाएमा त्यो भावना व्यक्त नगरे सम्म बेग्लै छटपटी,वेचैनी र मनको अस्थिरता हामीसँगै रहन्छ।भित्र भित्रै हामी निसासिन्छौँ।जब त्यो भावना व्यक्त हुन्छ स्वत मन शान्त भईदिन्छ।हलुका भईदिन्छ।यो नियम प्रेमभावका लागी मात्रै कदापी हैन।मनमा उठ्ने जुनसुकै सकारात्मक र नकारात्मक भावनाका लागि समान रहन्छ।मात्र हामि यो प्रयोग गर्न चाहदैनौँ।चित्त दुखाई र गुनासाहरु सही समयमा,सही व्यक्तिसँग पोख्न सके मनमा नयाँ भावनाहरु पलाउने ठाउँ बन्दछ।सम्बन्धले गहिराई भेट्छ।
म हरेक बिहान उठेपछि सबैभन्दा पहिला नुहाउछु।कालो चिया बनाउँछु।त्यो पिएर वाकमा निस्किन्छु।म हिड्नु भनेको दुरी तय गर्नुमात्रै भन्ने सोच्दिन।बिहानको पहिलो प्रहरले जे देखाउँछ,जे सुनाउछ त्यो दिनभरी कतै देख्न सकिदैन,सुन्न सकिदैन।म आफुलाई देख्छु,आफुलाई सुन्छु।पछाडीका पदचापले पाईला पछ्याउछन्।आफ्नो पाईला पछ्याउन सक्नु भनेको बिहानीले सिकाउने पहिलो सीप हो।ज्ञान हो।
ठुलो घर छ।घरमा भौतिक रुपले चार जना छौँ तर वास्तवमा पाँचै सदस्य छौँ।मनमा बसेको मान्छेपनि गन्तीमा आउँछ।कम्तिमा मेरा लागि उनि यतै कतै नै छिन।हामी बाउछोराको मुस्किलले भेट हुन्छ।उसका आफ्ना व्यस्तता होलान।मलाई अलग भान्सा दिइएको छ।अलग सुत्ने कोठा पनि।एउटा बैठक कोठा भन्न मिल्ने कोठा छ जहाँ म धेरै समय बिताउँछु।ठुलो बुक शेल्फ राखेको छु।मैले लेख्न पढ्न जाने देखिका लगभग सबै किताब हुँदा हुन्।भित्ता भरी मनपर्ने गायक,लेखक,कलाकारका थरि थरि पोस्टर टाँसेको छु।मनपर्ने व्यक्तिका मनपर्ने भनाईहरु,जो मार्ग दर्शकका रुपमा रहेका छन्- लाई फ्रेमिंग गरेर राखेको छु।आरामदायी कुर्सि-टेबल छ जहाँ बसेर म कविता लेख्छु।टेबलको दायाँ छेउमा क्यासेट प्लेयर छ,जसमा उनि तारादेवीलाई सुनेर घन्टौँ बिताउँथिन।
…… तिमी आँखाले बोलिरहु,म पढीरहन्छु
नपरोस् आवस्यक शब्द कहिले पनि
तिम्रा पाऊ हरुमा म सधैँ झुकिरहन्छु!
एकैसाथ जवानी सकेर एकैसाथ उमेरको उत्तार्धमा पुग्ने वाचा उनले तोडेर गईन।म जान सकिन।वा जसले उनलाई लिएर गयो ऊ मलाई लिन आजसम्म आएन।सत्य यो पनि हो कि,एउटा नमिठो र निरस जिन्दगी पार गरेपछि पुन बाँच्ने ईच्छा जाग्दै आउँने रहेछ।यो ईच्छा टिकाउ हो या क्षणीक हो यो पनि जान्दिन।कहिले कोही आफूबाट टाढा नहोस् भन्नु पर्ने,कहिले टाढा भईसकेपछि त्यो सत्य मानीदिनु पर्ने,कहिले जे छ आफ्नो हत्केलामा त्यसमा खुसि हुनुपर्ने,कहिले आफ्नै जीवन देखेर विरक्तिनु पर्ने र कहिले उमेरको धागो तन्किएर नचुँडीयोस् भन्नु पर्ने।यो कस्तो मायावी जाल?प्रेमको यो कस्तो दोहोरो चरित्र?स्वार्थको यो कस्तो तागत?जीवनबोधको यो कस्तो लिला?
‘तपाइँको मामुले पनि तपाइँलाई गालि गर्नुहुन्थ्यो?’नातिनी मलाई सोध्छे।
लाग्यो आज फेरि बुहारीले उसलाई झपारी।
‘मैले मेरी मामुलाई भेटेँ तर देखिन,छोएँ तर स्पर्श थाहा पाईन,बोलेँ तर कुरा गरिन।मैले आँखा खोलिसक्दा मेरी मामुले आँखा बन्द गरिसक्नु भएछ।’
ओझिला मेरा शब्द उसले कती बुझी होला?तर उसले यत्ति बुझी मैले मेरी मामुलाई कहिलै देख्न पाइन।
ऊ टेबलमा भएका मध्ये एउटा किताबका पानाहरु पल्टाउँदै छे।ऊ केही खोज्दै छे ति पानाहरुमा।कती सजिलै पल्टिन्छन् किताबका हरेक पानाहरु र कती सजिलै सकिन्छन हरेक अध्यायहरु पनि।जीवन किताब जस्तो कहाँ छ?जीवनका हरेक शब्दले विशाल कथा बोकेर बस्छ।
नातिनी बोल्छे – ‘हजुरबुबा तपाइँको लाइब्रेरी त मेरो स्कुलको लाइब्रेरी जत्रै छ!कत्ति ठुलो अनि कत्ति धेरै बुक्स’
यो ठुलो लाईब्रेरिमा भएका अनगिन्ती किताबका अनगिन्ती कथाहरु कसका होलान?उनि सोध्ने गर्थिन।म भन्थेँ, यी सबै हाम्रै कथा हुन्।हामी कहिले एउटा चरित्रमा हुन्छौँ त कहिले अर्को।चरित्र फेरिन्छ र हाम्रो कथा फेरिन्छ।हरेक पात्र हामी हौँ।तिनका दु;ख हाम्रा हुन्।तिनका खुसि पनि हाम्रा।तिनका सम्बन्ध हाम्रा हुन् र तिनका मनोविज्ञान पनी हाम्रा।म बोलिरहँदा उनि मिठो नजरले हेर्थिन जहाँ अर्को पात्र देखिन्थ्यो,अर्को चरित्र देखिन्थ्यो र उन्मादको अर्को कथा जन्मिन्थ्यो।कहानीको भयानकताले हामी आपसमा थिचिन रहर गर्थ्यौँ।अब फगत स्मृति र कल्पनामा सीमित छन् ति प्रेमिल घटनाहरु।
‘मलाई मामु मन नै पर्दैन।मलाई तपाइँ मात्रै मन पर्छ।’ पटक पटक नातिनीले मलाई भनेकी छे।
म के गर्न सक्छु?के उसलाई उसकी आमाबाट अलग्याउँ?के उसलाई आफुबाट अलग्याउँ?के उसलाई उसको मनस्थितीमा जेलीईरहन दिउँ?यो कस्तो फसाद?मैले नभएर आमाको ममता पाईन,मैले चित्त बुझाउने झिनो ठाउँ छ।तर उसले?भएकी आमाबाट त्यो स्नेह,त्यो ममता,त्यो प्रेम,त्यो हार्दिकता,त्यो सान्निध्यता र त्यो साथ पाएको महशुस गर्न सकिरहेकी छैन।सायद यो पनि अस्तित्वको अर्को पाटो होला।यसलाई नातिनीको बालसुलभ मनले नजिकबाट नियाल्न र स्विकार्न आवस्यक छ।कुनैदिन।
अब वास्तवमै आफ्नो निजी अस्तित्वको अन्तिम घडी हरुमा स्वास प्रस्वास चलिरहेछ।अब पर्खाइ छ त्यो फरिस्ताको जसले मेरो पुरानो जिन्दगीको उद्दार गरोस्।मुक्तिको यो याचना अब क्षणिक नभई दुर सम्मको हो,कम्तिमा उक्त फरिस्ताको आगमन सम्म।
‘बुबा कस्तो छ अहिले?’ मेरो काखीमा थर्मोमिटर घुसार्दै नर्स बोल्छे।मेरो जवाफ के हुनुपर्छ?म ठिक छ भनुँ?अथवा ठिक छु भन्ने स्थितिमा छु म?हैन,ठिक त म कहाँ छु?त्यसोत मलाई ठिक हुनु कहाँ छ?मेरो वृद्धअवस्ताले अब एउटा कलकलाउँदो जवानी पाईसकेको छ।अब छोड्नु पर्छ जिउने रहर।आठ दशकको जिन्दगी देखेपछि पनि आफुलाई घिसार्दै बाँच्नुको अर्थ के?नर्स गई।आई।उसको उही प्रस्न।मेरो उही मौनता।बस् समयले दुरी घटाउने मेलो गरीरहेछ।
हजुरबुबा- मलाई देख्नुभयो? स्मार्ट फोनको भित्तामा चलमलाई रहेकी नातिनी देखापरी।उसका लागि म अब औपचारिकताको पात्र भईसकेको छु।को हो भन्दा,नाताले हजुरबुबा।पढ्न कुनै तेस्रो मुलुक गएकी ऊ उतै सेटल भई।बिहा-दान समेत भई सक्यो।केही वर्ष पहिले उसका पापा-मामु उतै गएर कन्यादान सकेर आएका हुन्।मलाई निम्ता नआउनु कुनै नौलो कहाँ थियो?
नातिनीका आफ्ना व्यस्तता आए।सिङ्गो जिन्दगीको पहाड उसले चढेर ओर्लनु छ।जिउनुको खाँटी महत्व अब पल पल बुझ्नु छ,महशुस गर्नु छ।भोगाईका किस्साहरु सँगाल्नु छ।सँगाल्नु छ सपना र प्राप्तिका अनुभूतिहरु।कथा बन्नु छ आफ्नै जन्मको र जानु छ छाडेर भविष्यका आगन्तुक हरुलाई, जो कुनै न कुनै सम्बन्धको धागोमा अल्झिएका हुने छन्।
नातिनी प्रति गुनासो रहेन।अब गुनासो न छोरासँग रह्यो न त बुहारीसँग।म जीवनको पारी आईपुगेर कहिल्यै प्राप्त नभएको ज्ञानको ईतिहास पढिरहेछु।देख्न नसकेको सत्यमा दृष्टिगोचर भईरहेछ।आखिर जीवनको कुनै ठोस नियम कहाँ रहेछ र?जसले जसरी चाह्यो उसैगरी सिध्याउन सक्ने रहेछ यो नश्वर जिन्दगी।
बाँच्ने रहर सकिनु भनेको कतै मानसिकताको भयावहता त हैन?तर,के फरक पर्छ?औषधिका धुलोहरुले कतिदिन छोप्न सक्छ र मृत्युलाई?म टकटकिएको छु जीवन देखि।मैले बोकेको छु अनुभव र अनुभूति जो सुनाउने छु उनीलाई,कतै देख्न भेट्न सकेको खण्डमा।अब खुसीले स्वासको अन्तिम झोक्का फुस्स निकाल्न सके बाँच्नु र मर्नुको मिठास एकैसाथ प्राप्त हुँदो हो।
