कविता
महसूस!
म गहिरो निद्राबाट
ब्युँझिएको एउटा शिशु’झैँ भएको छु
जसका जोर नयनले
बेपत्तासँग खोजिरहेछ
आफ्नी आमाको न्यानो काख ।
मेरो अन्तरात्मामा एउटा
चिसो सिरेटो चलिरहेको छ
जस्तै;
मलाई मेरो जन्मसँग कतै गुनासो पो छ कि?
उमेरका पदचापलाई पछ्याउँदै
जीवनको मध्यान्तरसम्म आईपुग्दा
कुनै गुनासो रहेन र रहन्न भन्न खोजिरहेछु
आफैँलाई तसल्लीको बिडिं पिलाईरहेछु
तथापी
म आमालाई सोध्न चाहन्छु
आमा,के म उही जन्मिएँ जो तपाइँले
कल्पिनु भएको थियो?
के म उही रगतको मसिनो धार हुँ
जो तपाइँमा कलकल बगिरहेथ्यो?
मैले आज लाई जीवनको मध्यान्तर
भनिरहँदा
के मैले उत्तरार्धलाई देखिसकेको हुँ?
खैर– सवाल जवाफको तानमा
समयको हतासोले- हिर्काउँदै– हुर्काउँदै
लैजाने विचित्रको एउटा जीवन रुपी भ्रमलाई
अँगाल्दै र छोड्दै यहाँसम्म आईपुगेको छु
जहाँ आईपुग्नु लेखान्तको अन्तिम हरफ थियो – सायद ।
मेरी आमाले बुझेको जीवनको सार्थकता
अनि– आवस्यकताको परिभाषाभित्र म
अटाउँन नसकीरहेको अवस्थामा
आमाका आँखामा तेर्सिएका प्रस्नवाचक
मौनतालाई म के भनेर जवाफ दिउँ?
आखिर मौन प्रस्नको जवाफ मौनता कहाँ हुने रहेछ र?
लाग्छ
समयले नेटो नकाट्दै मैले यो भन्नु थियो। कि –
कद काँटी होचो त मन उसको अग्लो छ
भिजेका छन् परेला तर ह्रदय उसको सग्लो छ ।
लाग्छ मैले यो भन्नु थियो। कि –आमा
जूनेली रातलाई साक्षि राखी
जूनसँगै मितिनी लगाईदिएँ
उसलाई बगैँचामा राखेर
फूलहरुलाई पनि सजाईदिएँ ।
तर त्यसो भन्न सकेको छैन–
प्रस्न उही छन् – गहिरा र अप्ठ्यारा
लाग्छ यसरी जवाफ दिनु थियो। कि –
जानकीको चरण कमल’झैँ
दाहिने खुट्टा सारी आउँछिन् ।
कौशल्यालाई जस्तै मेरी मातालाई
दङ्ग पारि आउँछिन् ।
आमा – सीता जस्ती बुहारी आउँछिन् ।
भन्नुपर्ने यहि थियो,हुनुपर्ने यहि थियो
तर – खै कहाँ अल्झिएको छु
कसरि बरालिएको छु किन बिग्रिएको छु ?
लाग्छ
उमेको एउटा हाँगो समातेर
कसैलाई यस्तो भन्नु पर्थ्यो।कि –
यसरी पाएँ तिमीलाई – जसरी हार्मोनियमले सुर पायो
कोईला खानीको मजदुरले – खानीभित्र कोहिनुर पायो
जसले तिमीलाई गुमायो आखिर जे नै पायो के पायो?
यसरी पाएँ तिमीलाई – जसरी रामचन्द्रले जनकपुर पायो ।
मेरो भद्र पर्खाईले चिमोट्न थाले म के गरौँला?
अन्जान छु– त्यो विपतको घनत्व अनि क्षतिबाट
कोहि कसैको आगमनले खुसी ल्याउने हो भने
एक्लै खुसी कसरि छु?
कोहि कसैको वेवास्ताले दुखी तुल्याउने हो भने
एक्लै खुसी कसरी छु?
जीवनको यो क्षणभङ्गुरतालाई
उत्सवको जलप लगाएर
म कहिले सम्म टिलिक्क टल्काई रहुँला र?
तर
हरेक बिहानीले नविन समय बोकेर आउँछ
म पर्खिरहेको छु
मेरो आँगनमा भुर भुर गरेर उड्ने त्यो
चन्चल समयलाई
जसले मेरा हत्केला समातेर भनोस्
“यो नौलो सुरुवात हो,आऊ हामी सुरु बाट सुरु गरौँ”।
‘परदेशी ‘
परदेशी
नजा बाबु त्यो विरानो सहरमा भनेकी थियौ
यि पाईला अडिएनन् रुँदै रुपैँया गनेकी थियौ
उडेर आएँ चरीझैँ आकाशको चिलगाडीमा
यो जुनी मौलाउँदैन अरबको तातो खाडिमा
आमा आकाशको चिलगाडीमा /
दुखसँग हारेँ भने मैले केलाई जित्नु आमा?
हुरीले पालि फर्काउला ढुङ्गाले थिच्नु आमा
म टाठै छु, किस्मत छैन अझै गलेको
सपना देख्छु घर माथिको वर पीपल ढलेको
आमा किस्मत छैन अझै गलेको /
भन्ने गर्थ्यौ विपत् पर्दा दैवले हेर्छन् बाबै
हाम्रा दैव अन्धा र’छन,था’पायौ कि पाईनौ आमै?
आफ्नै माटो फल्दो हो त परदेश किन आउँथे हुँला?
दुख्दा,पोल्दा,गल्दा तिम्रै काखमा रुन पाउँथे हुँला
आमा म किन आउँथे हुँला /
आशा कहिल्यै नमार्नु तिम्ले निम दियो बाल्नु
फरिया फाटे म लिई आउँला, छाति फाटे चाहिँ टाल्नु
दु;खको आयु हुन्न यो तिमीले मान्नु
पुस- माघले दम बढाउँछ एउटा बर्को हाल्नु
आमा यो तिमीले मान्नु /
महलको सपना मर्यो आँखा अगाडी महल देख्दा
त्यही छाप्रो शित्तल लाग्यो घामले मेरो तालु सेक्दा
केही गर्न नसके यत्ति त गर्छु बरु
तातो बालुवाले निल्दैन,तिम्रै काखमा मर्छु बरु
आमा यत्ति त गर्छु बरु /
साँझ बिहान आँगनमा साहु आएर कराउला
बोलिदिने कोही छैन त्यो मन कति डराउला
हरे!मेरो कस्तो नसिब सोच्दा सोच्दै घायल हुन्छु
मनले घर फर्की भन्छ ऋण सम्झेर कायल हुन्छु
आमा ऋण सम्झेर कायल हुन्छु /
मकै मिठो ठेट्नाले,मह मिठो फूलले
सुख लेख्ने मसि सुक्यो भावीको एउटा भुलले
निधारको पसिना पुछ्दै विरही भाका हाल्छु
सुर्ता तिमी नगर आमा सुखै सुखले पाल्छु
आमा विरही भाका हाल्छु /
हल गोरु छोडी दिनु डाँडा पाखा चरुन
सकुन्जेल चुँडेर खालान नसके सुखैले मरुन
तिनका पिठ्यूँमा सुम्ला बसे झिनो गल्ति गर्दा
जोताईको पीडा बुझेँ आफैँ जोतिनु पर्दा
आमा झिनो गल्ति गर्दा /
पापी पेटले खान माग्छ एकै छाक आउँछ
खाउन्जेल आराम हो नत्र कहाँ पाउँछ
यो जिब्रो बिग्रियो कि छैन पटक्कै मिठो
मिठो त त्यही खोले त्यही कोदोको पिठो
आमा छैन पटक्कै मिठो /
पुण्यमातामा मुख गाडेर प्यास मेट्ने बानी
मट्टीतेल झैँ लाग्छ,यहाँको पिउने पानी
न्यास्रिए होलान वनपाखा,खहरे खोल्सा र खोली
झट्टै फर्की आईज भन्दै बालवनमा कोईली रोली
आमा खहरे,खोल्सा र खोली /
दिन बिराएर दाजुभाई यो बालुवामा झर्छन
सहन सक्नेले सहन्छ, बाँकी पुक्लुक्क मर्छन
सपनाको ईन्द्रेणी कालो बादलमा लुक्छ
सुख किन्न आ’को छोरो बाकसमा घर पुग्छ
आमा कालो बादलमा लुक्छ /
तिमी जस्तै सबैका,बुढी आमै होलिन
आफ्नो मुटुलाई बाकसमा देख्दा ति कती रोलिन
सम्हाल्नु कसले कसलाई,बज्रियो यस्तो दुर्गति
मुर्छा पर्लिन हरे ति बिचरी उनकी श्रीमती
आमा ति कति रोलिन /
आगौँ हिउँदमा पक्कै आउछु तिमी पर्खि बसे
अब धुरी टालिन्छ, खस्नु बर्खा खसे
साहुको मुखमा बुझो लाग्छ तिमी ढुक्क हुनु
तिमी रोए मलाई दुख्छ बिन्ति रुँदै नरुनु
आमा तिमी ढुक्क हुनु /
तिम्लाई बोकी देवघाट हुँदै बद्रि-केदार जाउँला
भगवानले दिएछन भने चन्दन केशरी लाउँला
तिर्थ वर्त तिम्रो काम भो,म घर व्यवहार हेर्छु
खुसी छिर्ने दैलो बाहेक बाँकी सबै घेर्छु
आमा म घर व्यवहार हेर्छु /
बुहारीका रुपमा एउटी लक्ष्मी घरमा पस्ली
सुकुल माथि तिमी बस्नु ऊ चुलामा बस्ली
सानो संसार बनाउने मेरो सपनाको भेल
तेरो चरण पर्छु ईश्वर नगर्दे है झेल
ईस्वर नगर्दे है झेल /
ईश्वर नगर्दे है झेल /